2310 326 579Συνεχίζουμε από εκεί που είχαμε μείνει στο Μέρος 1ο..
Ο εθισμός δεν είναι κατά κύριο λόγο επιλογή, είναι ασθένεια.. Πάμε παρακάτω να δούμε τι εννοούμε τόσο στη θεωρία όσο και στην πράξη.
ΤΑ ΚΑΛΑ ΚΟΠΟΙΣ ΚΤΩΝΤΑΙ
Οι ναρκομανείς και οι αλκοολικοί είναι συνήθως διατεθειμένοι να κάνουν οτιδήποτε προκειμένου να αποφύγουν να βιώσουν τον οποιοδήποτε πόνο. Έτσι λοιπόν, η τάση μας να πίνουμε, ήταν λίγο-πολύ μια προσπάθεια να αναισθητοποιήσουμε τον εαυτό μας στα άβολα συναισθήματα που φέρνουν τα προβλήματα της ζωής. Για να φτάσουμε στο σημείο να αποδεχθούμε την εξάρτησή μας από τις ουσίες, θα πρέπει να είμαστε διατεθειμένοι και πρόθυμοι να βιώσουμε πόνο. Αυτό μπορούμε να το καταφέρουμε αν αλλάξουμε τον τρόπο που τον αντιμετωπίζουμε.
Ο πόνος έχει μεγάλη αξία στη διαδικασία της ανάρρωσης. Ακριβώς όπως ο σωματικός πόνος, που μας προκαλεί μια ανοιχτή πληγή και μας προειδοποιεί να πάρουμε μέτρα πριν αυτή μολυνθεί, έτσι κι ο συναισθηματικός πόνος, μας προειδοποιεί να πάρουμε μέτρα ώστε να λυθεί ένα συναισθηματικό ζήτημα που υποβόσκει. Φανταστείτε τις επιπτώσεις που θα μπορούσε να έχει το να αγνοούμε το σωματικό πόνο: θα μας έκανε να αρρωστήσουμε βαριά ή και να πεθάνουμε! Με την ίδια λογική λοιπόν, η άρνηση να αναγνωρίσουμε το συναισθηματικό πόνο, επιτρέπει την ανεξέλεγκτη εξέλιξη ψυχικών νόσων.
Στο ξεκίνημα της ανάρρωσης από την εξάρτηση από τις ουσίες, θα πρέπει να περιμένουμε ότι θα πονέσουμε. Όπως συμβαίνει και με τον τοκετό, παρόλο που ο πόνος είναι αναμενόμενος, εμείς συνειδητοποιούμε ότι μόλις ολοκληρωθεί ο οδυνηρός κύκλος και το παιδί έρθει στον κόσμο, θα ξεκινήσουμε μια καινούρια ζωή. Έτσι, λοιπόν, το πρώτο βήμα είναι να έχουμε το κουράγιο, αρχικά να βιώσουμε κάποια ταλαιπωρία, κατανοώντας ότι ο πόνος αποτελεί ένδειξη προόδου στο δρόμο της ανάρρωσης
Η ΘΕΩΡΙΑ ΟΤΙ ΠΡΟΚΕΙΤΑΙ ΓΙΑ ΑΣΘΕΝΕΙΑ
Η κατανόηση της θεωρίας ότι η εξάρτηση από τις ουσίες είναι ασθένεια, θα βοηθήσει το στιγματισμένο άτομο να πάψει να κατακρίνει τον εαυτό του και να ντρέπεται γι’ αυτόν. Η θεωρία αυτή βασίζεται στην άποψη ότι δεν πρόκειται για μια κατάσταση που προκαλεί το άτομο, στον εαυτό του, ηθελημένα αλλά για μια ασθένεια που προκαλείται, σε μεγάλο βαθμό, από παράγοντες που αυτό δεν μπορεί να ελέγξει. Καθώς αρχίζουμε να πιστεύουμε ότι είμαστε θύματα μιας ασθένειας και όχι πνευματικά υποβαθμισμένα και ανήθικα άτομα, η ντροπή που νιώθουμε αντικαθίσταται από αυτό-αποδοχή.
Λόγω του ότι, η «εξάρτηση» συχνά θεωρείτο ηθικό πρόβλημα, οι πρωτοπόροι της θεωρίας περί ασθένειας συνάντησαν μεγάλη αντίσταση. Μέχρι τη δεκαετία του ’40, οι ειδικοί που υποστήριζαν τη συγκεκριμένη θεωρία, συχνά, εισέπρατταν κριτική, όπως ακριβώς και τα άτομα που υπέφεραν από την ασθένεια αυτή. Σήμερα, τη θεωρία περί ασθένειας την αποδέχονται στην Αμερική και οι γιατροί, αλλά και όλες οι άλλες ομάδες ειδικών στον τομέα της ψυχικής και σωματικής υγείας. Οι περισσότεροι γιατροί στην Αμερική πιστεύουν ότι, ο αλκοολισμός και η εξάρτηση από τις άλλες ουσίες, είναι ασθένεια. Επίσης, την ίδια άποψη υιοθετεί και ο Αμερικάνικος Ιατρικός Σύλλογος, η Αμερικάνικη Ένωση Ψυχιάτρων, ο Αμερικάνικος Οργανισμός Δημόσιας Υγείας, η Ένωση των Αμερικάνικων Νοσοκομείων, η Αμερικάνικη Ένωση Ψυχολόγων, η Αμερικάνικη Εθνική Ένωση Κοινωνικών Λειτουργών, η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας και η Αμερικάνικη Ιατρική Σχολή.
Παρόλο που η θεωρία περί ασθένειας έχει αρχίσει να καθιερώνεται ευρέως, εντούτοις, συνεχίζει να αμφισβητείται. Αν και η εξάρτηση από τις ουσίες δεν ταιριάζει επακριβώς στο σαφή ορισμό του τι είναι ασθένεια, έχει όμως κάποια από τα χαρακτηριστικά που έχει μια ασθένεια. Για να μπορέσουμε, ωστόσο, να ξεπεράσουμε το στίγμα και τη ντροπή που κουβαλάμε, θα πρέπει να κατανοήσουμε το γιατί η εξάρτηση από τις ουσίες θεωρείται ασθένεια.
ΕΙΝΑΙ ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ
Η εξάρτηση από τις ουσίες είναι πρωτογενές πρόβλημα που πρέπει να αντιμετωπιστεί κατά μέτωπο. Για χρόνια, θεωρείτο επίκτητο πρόβλημα, που συνήθως οφειλόταν σε κάποιο βαθύ συναισθηματικό τραύμα. Επικρατούσε η πεποίθηση ότι αν, αντιμετωπίζονταν κάποια συναισθηματικά προβλήματα, θα λυπόταν αυτομάτως και το πρόβλημα της εξάρτησης. Αυτή η προσέγγιση δεν απέδωσε. Η εξάρτηση από τις ουσίες προκαλεί συχνά διανοητικά, συναισθηματικά και σωματικά προβλήματα, τα οποία όμως, μπορούν να λυθούν, αν το άτομο σταματήσει να κάνει χρήση.
ΕΙΝΑΙ ΑΝΙΑΤΗ
Η εξάρτηση από τις ουσίες δεν θεραπεύεται ποτέ οριστικά. Άπαξ και ένα άτομο αρχίσει την εξαρτητική χρήση ουσιών, η αποχή είναι ο καλύτερος τρόπος για να αναχαιτιστεί η ασθένεια. Πολλοί είναι αυτοί που, στην προσπάθειά τους να διαψεύσουν αυτήν την αντίληψη, επιχείρησαν να ελέγξουν τη χρήση ουσιών αλλά με ολέθρια αποτελέσματα.
ΕΙΝΑΙ ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΗ
Τα συμπτώματα της εξάρτησης από τις ουσίες εμφανίζονται προοδευτικά σε τρία στάδια: το αρχικό, το μεσαίο και το τελικό. Όσο μεγαλύτερο διάστημα «πίνουμε», τόσο τα συμπτώματα θα αυξάνονται και τόσο περισσότερο εμείς θα καταρρέουμε.
ΕΙΝΑΙ ΘΑΝΑΤΗΦΟΡΑ
Αν δεν αντιμετωπιστεί, θα οδηγήσει πολλούς «εξαρτημένους» σε πρώιμο θάνατο. Κάθε χρόνο, οδηγεί στο θάνατο χιλιάδες ανθρώπους είτε από αυτοκτονία είτε από ατύχημα είτε από υπερβολική δόση είτε σε συνδυασμό με άλλα προβλήματα υγείας που συνδέονται με τη χρήση.
ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΖΕΤΑΙ ΑΠΟ ΑΠΩΛΕΙΑ ΕΛΕΓΧΟΥ
Ως απώλεια ελέγχου μπορεί να χαρακτηριστεί και η συνεχιζόμενη χρήση ουσιών παρά τις βλαπτικές της επιπτώσεις. Η εξάρτηση από τις ουσίες μπορεί να χαρακτηριστεί ως ασθένεια, με τη λογική ότι ο αλκοολικός-η και ο/η ναρκομανής δεν μπορεί να ελέγξει τη χρήση του /της παρά τα προβλήματα που μπορεί αυτή να του /της προξενεί.
Η κατανόηση του τι είναι η απώλεια ελέγχου και η ανισχυρότητα, μας βοηθάει να αντιμετωπίσουμε τα συναισθήματα ντροπής και ενοχής που μας ταλανίζουν. Παρόλο που τα συναισθήματα αυτά συχνά υπερισχύουν, θα πρέπει να θυμόμαστε ότι, μόλις μια ουσία μπει μέσα στο οργανισμό μας, χάνουμε αυτομάτως την ικανότητα να κάνουμε επιλογές τόσο αποτελεσματικά όσο όταν είμαστε «καθαροί». Η ουσία μας εξουσιάζει και ποδηγετεί τη συμπεριφορά μας. Είμαστε αναγκασμένοι να κάνουμε πράγματα που είναι ενάντια στις αρχές μας. Όταν αναγνωρίζουμε ότι κάποια από τα φρικτά πράγματα που έχουμε κάνει στη χρήση, δε θα τα είχαμε κάνει ποτέ αν δεν ήμασταν υπό την επήρεια ουσιών, αποκτάμε μια αίσθηση ελπίδας και αξιοπρέπειας και μας βοηθάει να αποδεχθούμε τον εαυτό μας.
ΔΕΝ ΕΙΜΑΣΤΕ ΗΘΙΚΑ ΥΠΕΥΘΥΝΟΙ ΓΙ’ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΑΡΡΩΣΤΙΑ
Η αντίληψη ότι οι εξαρτημένοι από τις ουσίες επιλέγουν να γίνουν αλκοολικοί και ναρκομανείς, είναι λανθασμένη. Έχω δουλέψει, σαν σύμβουλος, με εκατοντάδες αλκοολικούς και ναρκομανείς. Ούτε ένας από αυτούς δεν υπαινίχθηκε ποτέ ότι είχε σαν στόχο ζωής να εθιστεί στο αλκοόλ ή σε άλλα ναρκωτικά. Πολλοί είχαν ορκιστεί ότι ποτέ δε θα κάνουν κατάχρηση. Παρά την ειλικρινή τους πρόθεση να ελέγξουν την χρήση τους, δημιουργήθηκε εξάρτηση.
Η εξάρτηση από τις ουσίες δεν οφείλεται σε ένα και μόνο αίτιο αλλά σε διάφορους παράγοντες – οργανικούς, ψυχολογικούς και κοινωνικούς – που έχουν να κάνουν με την προδιάθεση του κάθε ατόμου και οι οποίοι τελικά το οδηγούν στην εξάρτηση. Όπως κάποιοι άνθρωποι έχουν προδιάθεση να εμφανίσουν καρδιακά προβλήματα, έτσι και κάποιοι άλλοι έχουν προδιάθεση να εκδηλώσουν εξάρτηση από τις ουσίες. Αν ο παράγων προδιάθεση αποτελεί το βασικό αίτιο της εξάρτησης από τις ουσίες, ευθύνεται άραγε ο/η εξαρτημένος/η για την κατάστασή του/της; Θα έπρεπε μια διαβητική να θεωρεί ότι φταίει η ίδια για την αρρώστια της; Θα ήταν σα να λέμε ότι ένα βρέφος είναι υπεύθυνο που γεννήθηκε κουτσό ή με κάποιου είδους δυσμορφία. Η συνειδητοποίηση ότι δεν ήμασταν εμείς που επιλέξαμε ή θελήσαμε να εθιστούμε, συνήθως, συνοδεύεται από υψηλότερα επίπεδα αυτό-αποδοχής.
ΕΡΕΥΝΑ ΚΑΙ ΓΕΝΕΤΙΚΗ ΠΡΟΔΙΑΘΕΣΗ
Η έρευνα έχει δείξει ότι η γενετική προδιάθεση είναι ένας σημαντικός παράγων που οδηγεί στην εμφάνιση της συγκεκριμένης ασθένειας. Ο Δρ. Ρίτσαρντ Χέιλμαν πραγματεύεται αυτό το θέμα στο βιβλίο του ‘Early Recognition of Alcoholism and other Drug Dependence’ (Έγκαιρη Διάγνωση του Αλκοολισμού και της Εξάρτησης από άλλες Ουσίες).
Το πόσο γρήγορα εθίζεται ένα άτομο σε μια ουσία, εξαρτάται, κατά κύριο λόγο, από το αν τα αποτελέσματα που θα έχει παίρνοντάς την, θα είναι εξαιρετικά ικανοποιητικά. Πιστεύω ότι αυτό εξαρτάται κυρίως από την οργανική προδιάθεση του εκάστοτε ατόμου, η οποία, κατά τη γνώμη μου, είναι πιο σημαντική από τους ψυχολογικούς και κοινωνικούς παράγοντες.
Το να κατανοήσουμε ότι το οργανικό μας προφίλ συμβάλλει, κατά πολύ, στην εμφάνιση του προβλήματος της εξάρτησής μας από τις ουσίες, μας βοηθάει να σταματήσουμε να θεωρούμε τον εαυτό μας υπεύθυνο για την κατάστασή μας. Τα πιο ισχυρά επιχειρήματα για την ύπαρξη γενετικής προδιάθεσης, παρουσιάζονται από ερευνητές, όπως ο Ντ. Ο. Γκούντουιν, ο Κ. Ρ. Κλόνινγκερ και ο Ν. Μπόμαν, οι οποίοι μελέτησαν περιπτώσεις υιοθετημένων παιδιών αλκοολικών γονέων. Βρήκαν ότι οι υιοθετημένοι γιοί, των οποίων οι φυσικοί γονείς ήταν αλκοολικοί, είχαν μεγαλύτερη πιθανότητα να γίνουν και οι ίδιοι αλκοολικοί. Η έρευνα αυτή προσδίδει μεγαλύτερη έμφαση στη σημασία που έχουν τα κληρονομικά μας χαρακτηριστικά σε σχέση με το περιβάλλον μέσα στο οποίο έχουμε μεγαλώσει.
Το ύψος ενός ατόμου καθορίζεται, κατά κύριο λόγο, από τα γονίδια των γονέων. Η σωματική ανάπτυξη επηρεάζεται και αυτή με τη σειρά της από τη διατροφή, το κοινωνικό περιβάλλον, τη συναισθηματική ανάπτυξη καθώς και από διάφορους άλλους παράγοντες που δεν μπορεί να ελέγξει το αναπτυσσόμενο παιδί. Το ίδιο ισχύει και με την εξάρτηση από τις ουσίες. Η γενετική προδιάθεση, το οικογενειακό περιβάλλον και οι κοινωνικοί παράγοντες, όλα παίζουν το ρόλο τους και ουσιαστικά, βρίσκονται έξω από τον έλεγχο του ατόμου. Όταν αρχίζουμε να αποδεχόμαστε ότι δεν επιλέξαμε εμείς να εξαρτηθούμε από τις ουσίες, ελευθερωνόμαστε από τις ενοχές και τη ντροπή που κουβαλάμε.
(συνεχίζεται..)