Ενδιαφέροντα Άρθρα

Εθισμός: Μια βαθύτερη ματιά στα εσώψυχα των εθισμένων και πως η κοινωνία επιδρά σε αυτούς (Μέρος 1ο)

Πολλές φορές εμείς οι άνθρωποι κρίνουμε χωρίς να σκεφτούμε ούτε λεπτό τι μπορεί να αντιμετωπίζει ο συνάνθρωπος μας, με τι Θεούς και δαίμονες μπορεί να παλεύει και τι τον έφτασε στο σημείο του εθισμού.. Πόσο όμως βοηθάμε ή όχι έναν εθισμένο κρίνοντας τον; Η απάντηση είναι απλή και βαθύτερη από όσο θα περίμενε κανείς..

«Οι αλκοολικοί είναι ανήθικοι άνθρωποι που επιλέγουν να είναι μπεκρήδες». «Οι ναρκομανείς είναι κακοποιοί και ληστές». «Οι άνθρωποι που δεν μπορούν να ελέγξουν τη χρήση ουσιών, είναι αδύναμοι χαρακτήρες». Για δεκαετίες, αυτού του είδους οι αντιλήψεις αντανακλούσαν τις πολιτισμικές πεποιθήσεις που υπήρχαν σχετικά με τους αλκοολικούς και τους ναρκομανείς. Παρόλο που η κοινωνία μας, σήμερα, έχει αρχίσει να αντιμετωπίζει το πρόβλημα του αλκοολισμού και της εξάρτησης από τα ναρκωτικά με μεγαλύτερη ανοχή και κατανόηση, αυτού του είδους οι προκαταλήψεις υπάρχουν ακόμα στο μυαλό πολλών από αυτούς που προσπαθούν να ξεπεράσουν την εξάρτησή τους από τις ουσίες.

Όσο για μας λοιπόν, τους αλκοολικούς και τους ναρκομανείς, τα συναισθήματα θυμού, ενοχής και χαμηλής αυτοεκτίμησης που έχουμε μέσα μας, μας κάνουν να αρνούμαστε ότι έχουμε πρόβλημα. Η αυτοκριτική μας είναι τόσο έντονη, που προτιμάμε να ναρκώνουμε τα συναισθήματά μας «πίνοντας», παρά να βιώνουμε τον πόνο. Θα πρέπει να απαλλαχθούμε από την ντροπή και την αυστηρή αυτοκριτική, αν θέλουμε να αναρρώσουμε και να απολαύσουμε τη ζωή μας καθαροί.

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΣΤΙΓΜΑ;

Ο ορισμός της λέξης «στίγμα» στο λεξικό ‘Webster’s New International Dictionary’ είναι «ένα σημάδι ντροπής και αναξιοπιστίας». Ο Έρβιν Γκόφμαν στο βιβλίο του με τίτλο ‘Stigma: Notes on the Management of Spoiled Identity’ (Στίγμα: Σημειώσεις για την Αντιμετώπιση της Στιγματισμένης Ταυτότητας), σημειώνει ότι τον όρο αυτό καθιέρωσαν οι αρχαίοι Έλληνες. Αναφερόταν σε ένα σημάδι του σώματος που υποδήλωνε κάτι το αρνητικό όσον αφορά την ηθική υπόσταση ενός ατόμου.

Τα σημάδια αυτά δημιουργούντο από κάποιο οξύ όργανο ή διακαυτηριάσεως και παρέμεναν ανεξίτηλα πάνω στο δέρμαΣκοπό είχαν να καταδείξουν ότιαυτοί που τα έφεραν ήταν σκλάβοιεγκληματίες ή προδότεςστιγματισμένα άτομα…η οποιαδήποτε επαφή μαζί τους έπρεπε να αποφεύγεταιιδιαίτερα σε δημόσιους χώρους.

Παρόλο που δε σημαδεύουμε πλέον σωματικά τους ανθρώπους για να τους ατιμάσουμε, η κοινωνία μας ακόμα στιγματίζει ομάδες ανθρώπων με τις προκαταλήψεις. Για ολόκληρες γενιές, οι αλκοολικοί και οι ναρκομανείς αντιμετωπίζονταν με προκατάληψη. Μας περιφρονούσαν και μας θεωρούσαν κοινωνικά κατακάθια και ηθικά «λεπρούς», που επιλέγουν να καταστρέψουν τη ζωή τους κάνοντας κατάχρηση αλκοόλ και άλλων ναρκωτικών. Στην καλύτερη περίπτωση, μας θεωρούσαν αδύναμους χαρακτήρες και πολίτες δεύτερης κατηγορίας.

Ο Δρ. Ντάνιελ Άντερσον, στο βιβλίο ‘Perspectives on Treatment – The Minnesota Experience about the public sentiment in the 1940s and 1950s’ (Απόψεις για τη Ψυχοθεραπεία – Η Εμπειρία της Μινεσότα σχετικά με το δημόσιο αίσθημα τη δεκαετία του ’40 και του ’50 ), λέει:

Το ευρύ κοινό ακόμα έβλεπε τους αλκοολικούς σαν μεθύστακες και άτομα μειωμένης ηθικήςΤο υψηλό ποσοστό θανάτωνοι αυτοκτονίεςτα τραγικά ατυχήματα και το μικρό ποσοστό ίασης από τον αλκοολισμόόλα αυτά οδηγούν στο συμπέρασμα ότι οι αλκοολικοίαπλάδεν είχαν κίνητρο να σταματήσουν να πίνουνΤοπιοτόήτανσημαντικότεροαπ’οτιδήποτεάλλοστηζωήτους.

Παρόλο που η κοινωνία είναι πλέον λιγότερο προκατειλημμένη σχετικά με τον αλκοολισμό και την εξάρτηση από τα ναρκωτικά, κάποιοι από μας τους αλκοολικούς και τους ναρκομανείς, συνεχίζουμε να πιστεύουμε ότι είμαστε ηθικά «λεπροί». Η αδυναμία μας να ελέγχουμε τη χρήση, σε συνδυασμό με τις καταστροφικές συμπεριφορές που αυτή μας αναγκάζει να έχουμε, δικαιολογεί ακόμα πιο πολύ την πεποίθησή μας ότι είμαστε άνθρωποι κακοί, ανήθικοι και άχρηστοι. Αυτού του είδους η αυτοκριτική, μειώνει την ικανότητά μας να απέχουμε από τις ουσίες. Αν δεν αλλάξουμε τη νοοτροπία μας, δε θα μπορέσουμε να παραδεχθούμε και να αποδεχθούμε την εξάρτησή μας από αυτές.

ΣΤΙΓΜΑ ΚΑΙ ΑΡΝΗΣΗ

Το να αρνούμαστε ότι είμαστε εξαρτημένα, από τις ουσίες, άτομα, αποτελεί μια απολύτως κατανοητή αντίδραση, τη στιγμή που ζούμε σε μια κοινωνία που απορρίπτει και στιγματίζει τους αλκοολικούς και τους ναρκομανείς. Η σχέση μεταξύ του κοινωνικού στιγματισμού, της τοξικό-εξάρτησης και της άρνησης, διευκρινίζεται από τον Δρ. Τζον Ουάινμπεργκ, στο βιβλίο του με τίτλο ‘Why Do alcoholics Deny Their Problem?’ (Γιατί οι Αλκοολικοί Αρνούνται να Αναγνωρίσουν ότι έχουν Πρόβλημα;).

Οι αλκοολικοί εθεωρούντοπάλαι πότεκακοί άνθρωποι και άτομα κατωτέρου ηθικού καιή πνευματικού επιπέδου και ως εκ τούτουεισέπρατταν την κατακραυγή της κοινωνίαςη οποία τους αποδοκίμαζετους απέρριπτε και τους εξοστράκιζεΠοιος θα ήθελελοιπόννα ανήκει στην κατηγορία «αλκοολικός»ΚανείςΈτσι λοιπόνοι κοινωνικοί παράγοντες προετοιμάζουν το έδαφος για την άρνηση.

Πολλοί από εμάς, πριν εθιστούμε στις ουσίες, απορρίπταμε τους αλκοολικούς και τους ναρκομανείς. Φανταστείτε τι δύσκολο που είναι για μας να παραδεχθούμε ότι έχουμε το ίδιο πρόβλημα. Η άρνηση, είναι συνηθισμένο φαινόμενο στην περίπτωσή μας και μπορεί να αποδειχθεί μοιραία, γιατί η αδυναμία μας να παραδεχθούμε ότι έχουμε πρόβλημα, μας εμποδίζει να αναγνωρίσουμε ότι χρειάζεται να ζητήσουμε βοήθεια. Αν η εξάρτηση από τις ουσίες δεν αντιμετωπιστεί, σχεδόν πάντα, οδηγεί σε μια ζωή εξαθλίωσης και σε πρώιμο θάνατο. Η παραδοχή του προβλήματός μας είναι ένα ζωτικής σημασίας, πρώτο βήμα για την ανάρρωση. Τις περισσότερες φορές όμως, η άρνηση μας δεν μπορεί να σπάσει, αν προηγουμένως δεν αντιμετωπίσουμε τη ντροπή μας, που τη διαιωνίζει.

Η ΠΑΡΑΔΟΧΗ ΕΙΝΑΙ ΑΠΟΔΟΧΗ

Το να παραδεχόμαστε ότι είμαστε «εξαρτημένοι» και να το αποδεχόμαστε, δεν είναι το ίδιο πράγμα. Πολλοί είναι οι αλκοολικοί και οι ναρκομανείς που έχουν παραδεχθεί ότι είναι εξαρτημένοι από τις ουσίες και όμως έχουν υποτροπιάσει. Η εξήγηση που δίνουν πολλά μέλη των ΑΑ για το γεγονός αυτό, είναι το ότι, τα άτομα αυτά είχαν παραδεχθεί μεν ότι είναι εξαρτημένα, αλλά δεν το είχαν αποδεχθεί. Η έλλειψη αποδοχής, στην πραγματικότητα, είναι αντίσταση στο να δεσμευτούμε πλήρως στην αντιμετώπιση κάποιου προβλήματος. Για παράδειγμα, κάποιος έχει υψηλή πίεση και παραμελεί να παίρνει τα φάρμακα του, παρά τις έντονες υποδείξεις του γιατρού του. Αυτού του είδους η ανεύθυνη συμπεριφορά πιθανόν να είναι μια ασυνείδητη αντίσταση στο να αποδεχθεί την κατάστασή του.

Το Μεγάλο Βιβλίο των Αλκοολικών Ανωνύμων, μας τονίζει ότι η πλήρης δέσμευσή μας, όσον αφορά την ανάρρωση, είναι θέμα μείζονος σημασίας. Στο Κεφάλαιο 5 των Αλκοολικών Ανωνύμων, ο Bill W. αναφέρει τις απαραίτητες νοοτροπίες που πρέπει να έχει κάποιος-α για να ξεπεράσει την εξάρτησή του-της από τις ουσίες. Για να δείξει τη σπουδαιότητα και την αξία που έχει η πλήρης δέσμευσή μας για την επιτυχία του στόχου της ανάρρωσης, αναφέρει φράσεις όπως: «Ακολουθήσαμε κατά γράμμα το δρόμο (του ΑΑ)… αφιερώθηκαν πλήρως σε αυτό το απλό πρόγραμμα…διατεθειμένος-η να φτάσω σε οποιαδήποτε διάσταση…τα ημίμετρα δε μας ωφέλησαν».

Η δέσμευσή μας όμως αυτή, μπορεί να εξασθενήσει από την έλλειψη αποδοχής. Όταν πιστεύουμε ότι η εξάρτηση από τις ουσίες μας καθιστά κατώτερους από τους υπόλοιπους ανθρώπους, αντιστεκόμαστε στο να αποδεχθούμε την κατάστασή μας. Έτσι, παίρνουμε συχνά άσκοπα ρίσκα (όπως π.χ. πηγαίνουμε σε μπαρ) ή συμμετέχουμε απρόθυμα στις αναρρωτικές δραστηριότητες. Το στίγμα που μας προκαλεί την άρνηση, είναι αυτό που μας κάνει να υποτιμάμε τη σοβαρότητα του προβλήματός μας. Πρέπει να βρούμε τρόπους με τους οποίους θα μπορέσουμε να ξεπεράσουμε αυτό το στίγμα και να προχωρήσουμε στην πλήρη αποδοχή της εξάρτησής μας από τις ουσίες.

(συνεχίζεται..)

Related Posts